1. Bệnh đạo ôn phát triển mạnh trong điều kiện nào?

- Bệnh đạo ôn do nấm gây ra. Chúng xâm nhiễm và phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết âm u, sáng sớm có sương mù hay trời có mưa phùn, nhiệt độ thích hợp nhất trong khoảng từ 18 – 28^oC, ẩm độ cao 90%. Trời mát thích hợp cho sự phát triển vết bệnh ở giai đoạn đầu, nhưng giai đoạn sau thì sự phát triển của vết bệnh sẽ được kích thích nếu có một ít nắng. Gió làm tăng tính nhiễm của cây.

- Các chân ruộng trũng bị nhiễm nặng hơn

- Bón nhiều phân đạm làm bệnh càng nghiêm trọng. Bón quá thừa và bón một lần, bệnh nghiêm trọng hơn khi chi ra nhiều lần. Phun phân lên lá làm bệnh phát triển mạnh hơn. 

- Nếu bón phân lân vừa đủ nhu cầu cây, thì bệnh sẽ nhẹ. Nếu bón vượt quá nhu cầu lân của cây, nhất là khi bón nhiều đạm, bệnh sẽ trở nên nặng.

-   Nếu bón thêm magnesium khi bón kali thì bệnh sẽ giảm. Khi bón nhiều kali và có sương đọng trên lá sẽ làm cây dễ nhiễm bệnh.

- Ruộng trồng giống nhiễm bệnh đạo ôn

2. Làm thế nào để phòng trừ hiệu quả bệnh đạo ôn?

Để phòng trừ hiệu quả bệnh đạo ôn, bà con nông dân cần:

 2.1. Nhận dạng sớm sự xuất hiện của bệnh đạo ôn trên ruộng lúa

Bệnh tấn công trên lá, đốt thân, cổ gié và hạt. Vết bệnh lúc đầu là những chấm rất nhỏ, có màu trắng khi đưa lên ánh sáng. Vết bệnh phát triển dần thành chấm nhỏ như đầu kim, như bị úng nước, màu xám xanh, sau đó chuyển sang màu nâu hoặc nâu đen.

2.2. Phòng ngừa bệnh tốt

- Chọn giống: Nên sử dụng giống từ cấp xác nhận trở lên, có tính kháng bệnh hoặc các giống ít nhiễm bệnh.

- Làm đất: 

+ Nên sử dụng các sản phẩm chứa Trichoderma giúp phân hủy rơm rạ nhanh trong điều kiện ngập nước, tránh hiện tượng ngộ độc hữu cơ làm cây dễ mẫn cảm với bệnh.

+ Cần chang bằng mặt ruộng, hạn chế các chỗ trũng (là những vùng tập trung nhiều phân đạm, tạo điều kiện bệnh phát triển). 

+ Đánh rãnh thoát nước ruộng. Cứ mỗi 4- 5m làm một rãnh để thoát nước

- Mật độ gieo trồng: Không sạ với mật độ quá cao. Mật độ sạ khuyến cáo là 120kg/ha.

- Bón phân: Không nên bón phân đạm với lượng cao hơn nhu cầu cây lúa. Lưu ý cần gia giảm phân đạm cho lúa tùy theo ruộng và mùa vụ. Trong vụ đông xuân, lượng phân đạm bón cho ruộng cao hơn vụ hè thu và thu đông.

- Quản lý nước: Nếu ruộng khô ở giai đoạn mạ, thì sau này cây sẽ dễ nhiễm bệnh. Trong quá trình phát triển, bệnh sẽ nặng hơn ở những ruộng bị cạn nước so với ruộng luôn ngập nước.

3.2. Trị bệnh đúng cách theo nguyên tắc 4 đúng

- Đúng thuốc: 

Phun thuốc chứa các hoạt chất : Tricyclazole, Isoprothiolane, Iprobenfos, Azoxystrobine,  Fthalide, Isopropybenzylphotphate.

- Đúng lúc: Đối với bệnh đạo ôn, phải phun thuốc sớm lúc ruộng vừa nhiễm bệnh, do đó việc quan sát bệnh hai ngày/ lần là cần thiết. Khi phát hiện ra dấu chấm kim có màu trắng khi  nhìn ngược sáng hoặc xanh sũng nước hoặc chấm kim màu nâu là lúc phun thuốc hiệu quả nhất, vì lúc này vết bệnh chưa kịp sinh bào tử. Nếu phát hiện muộn hơn, lá lúa có vết bệnh điển hình là lúc vết bệnh đã sinh bào tử và bào tử đã rơi xuống các lá lúa ở tầng dưới. Các lá ở tầng dưới bị lá trên che khuất, nên thuốc không xuống được, nên lần phun thuốc này chỉ hiệu quả với các lá bên trên và một vài ngày sau các lá dưới lại tiếp tục bộc phát bệnh. Do đó phải phun thuốc lại. Phun thuốc sớm, lúc vết bệnh chưa tạo bào tử sẽ giúp trị bệnh hiệu quả hơn. Bệnh được chặn đứng trong khoảng 15 ngày sau khi phun thuốc. Trong vòng 15 ngày sau khi phun thuốc, các bào tử bệnh mới theo gió đáp xuống lá có thuốc nên không sống được để hình thành vết bệnh.

- Đúng cách: Nguyên tắc chung để phun thuốc trị bệnh đạo ôn hiệu quả là phải phun để thuốc rải đều khắc tất cả các lá, kể cả lá tầng bên dưới tán lá.

1. Khi vết bệnh là vết chấm kim: tất cả các vết bệnh này là do sự xâm nhiễm của các bào tử do gió mang đến từ xa, đáp xuống ở các phần lá lộ phía bên trên. Đây là vết bệnh mới bắt đầu, nên chưa sinh bào tử, chưa rơi xuống và chưa lây lan cho các tầng lá bên dưới. Trong trường hợp này (chỉ có vết bệnh chấm kim), chỉ cần phun thuốc theo như bình thường, không bị sót lối. Thuốc bám dính đều lên các tầng lá ở trên, nơi có vết bệnh, giết chết nấm bệnh ở các vết bệnh chấm kim. Tầng lá dưới chưa có vết bệnh, nên bệnh được chặn đứng khoảng 15 ngày sau khi phun thuốc. Trong vòng 15 ngày sau khi phun thuốc, các bào tử nấm bệnh mới theo gió đáp lên bề mặt lá cũng không sống được, do vẫn còn thuốc bên trong lá.
2. Khi vết bệnh đã sinh bào tử: Khi phát hiện bệnh trễ, tức là khi vết bệnh đã sinh bào tử hoặc vết bệnh đã có hình mắt én. Lúc này, vết bệnh sinh ra nhiều bào tử trong đêm trước và các bào tử này rơi xuống các lá bên dưới trong đêm. Vào ban đêm, bào tử nấm bệnh đã xâm nhập vào trong lá lúa, và sẽ hình thành vết bệnh sau vài ngày. Trường hợp này, nên sử dụng các dụng cụ phun thuốc có thể giúp thuốc bám đều các lá bên trên và các lá ở tầng bên dưới, hoặc phun theo cách chồng lối, hoặc kéo thanh tre cho bụi lúa nghiêng qua lúc phun. Như vậy thuốc sẽ bám đều lên các lá ở bên trên và bên dưới. Nên phun thuốc lặp lại, sau 5- 7 ngày.